Trong bối cảnh cả nước đang thực hiện mạnh mẽ chủ trương sáp nhập các đơn vị hành chính cấp xã, huyện nhằm tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng tại nhiều địa phương đang đối mặt với không ít thách thức mới.

Sáp nhập - cơ hội và thách thức kép

Việc sáp nhập các xã, huyện có diện tích rừng lớn hoặc có tính chất địa hình phức tạp đang tạo ra những thay đổi căn bản về địa giới hành chính, cơ cấu bộ máy tổ chức, cũng như phạm vi quản lý của các đơn vị kiểm lâm địa phương. Trên thực tế, sau sáp nhập, nhiều cán bộ kiểm lâm phụ trách địa bàn cho biết họ phải quản lý diện tích rừng tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba, trong khi nhân lực và nguồn lực vẫn giữ nguyên.

Gia tăng nguy cơ xâm hại rừng

Theo số liệu từ Tổng cục Lâm nghiệp, trong 6 tháng đầu năm 2025, số vụ vi phạm lâm luật tại các địa phương có sáp nhập tăng trung bình 15% so với cùng kỳ năm trước. Phần lớn các vụ việc liên quan đến khai thác trái phép, lấn chiếm đất rừng và chặt phá rừng tự nhiên.

Nguyên nhân được cho là do sự gián đoạn trong quá trình bàn giao, thống nhất hồ sơ quản lý rừng giữa các đơn vị hành chính cũ và mới, cộng với việc lực lượng kiểm lâm mỏng, chưa kịp thích ứng với phạm vi quản lý mới. Ngoài ra, một số người dân và đối tượng xấu lợi dụng giai đoạn "quá độ" về hành chính để trục lợi từ rừng.

Vướng mắc trong phối hợp liên ngành và cơ sở dữ liệu

Việc sáp nhập cũng kéo theo sự thay đổi trong cơ chế phối hợp giữa kiểm lâm và chính quyền địa phương. Một số nơi ghi nhận việc chậm ban hành quy chế phối hợp mới giữa các đơn vị sau sáp nhập, khiến công tác kiểm tra, xử lý vi phạm thiếu đồng bộ.

Thêm vào đó, hệ thống bản đồ ranh giới quản lý rừng giữa các xã, huyện cũ không thống nhất, dẫn tới lúng túng trong việc xác định trách nhiệm khi có tranh chấp hoặc sự cố xảy ra. Nhiều hồ sơ quản lý rừng chưa được cập nhật đúng với địa giới hành chính mới.

Kiến nghị và giải pháp

Để khắc phục những bất cập này, nhiều địa phương đã kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như Chính phủ:

• Bổ sung biên chế kiểm lâm cho các địa phương có diện tích rừng lớn sau sáp nhập.
• Đẩy nhanh việc xây dựng cơ sở dữ liệu bản đồ số ranh giới rừng thống nhất với địa giới hành chính mới.
• Ban hành quy chế phối hợp liên ngành rõ ràng giữa kiểm lâm và chính quyền sau sáp nhập.
• Tăng cường ứng dụng công nghệ như vệ tinh, máy bay không người lái (drone) và hệ thống giám sát rừng số để hỗ trợ lực lượng kiểm lâm.
• Ngoài ra, công tác truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt là người dân sống gần rừng, cần được tiếp tục đẩy mạnh, tránh tư tưởng "tranh thủ" khi bộ máy nhà nước còn chưa ổn định sau cải cách.

Kết luận

Việc sáp nhập đơn vị hành chính là một chủ trương lớn, mang tính chiến lược lâu dài, nhưng trong ngắn hạn đang tạo ra không ít lỗ hổng trong công tác quản lý rừng. Nếu không có những điều chỉnh kịp thời về tổ chức, nhân sự và cơ sở dữ liệu, nguy cơ mất rừng và suy thoái rừng có thể sẽ gia tăng. Đã đến lúc cần có một đánh giá tổng thể và các giải pháp căn cơ để bảo đảm rằng cải cách hành chính không đi kèm với đánh đổi tài nguyên thiên nhiên quý giá.